Paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen

Bestaande kader

Beeldkwaliteitskader
Vanaf 2013 is het Beeldkwaliteitskader Openbare Ruimte van kracht, gebaseerd op het door de raad vastgestelde sobere “Nieuw Houtens Niveau”.
Samengevat worden de volgende typen areaal, locaties en bijbehorende kwaliteitsnormen gehanteerd:  

* In 2021 voor onkruid op verharding verlaagd van B naar C.

Meerjarenopgave
In 2015 zijn de Kaders vervolgtraject programma-BOR voor groot onderhoud en vervanging door de raad vastgesteld. Hierin staan de meerjarenopgaven voor het planmatig beheer van de openbare ruimte. Om die opgaven te realiseren is een aantal financiële maatregelen genomen om de Bestemmingsreserve BOR (t.b.v. groot onderhoud en vervanging (GO+V) op niveau te houden en om eventueel investeringen in innovaties binnen het BOR programma mogelijk te maken. Ook is een 5-tal bedrijfswaarden vastgesteld (kosten/baten, beeldkwaliteit, duurzaamheid, kwaliteit leefomgeving, en draagvlak) die leidend zijn in het maken van keuzes in (vernieuwd) beheer..

Stand van zaken en planning

Opstellen meerjarenonderhoudsplan (MJOP)
Het hiervoor genoemde modelmatige onderzoek geeft niet aan wanneer exact groot onderhoud of vervanging nodig is van een bepaalde weg, brug, verkeersregelinstallatie, boom, speeltoestel, berm e.d. Hiervoor wordt een meerjarenonderhoudsplan (MJOP) openbare ruimte opgesteld, gebaseerd op concrete en recente inspectiegegevens. Een MJOP bevat een planning voor GO+V op objectniveau voor de komende 5 jaar (met jaarplannen). Dit plan wordt naar verwachting eind 2022 aan de raad ter besluitvorming voorgelegd.
Wanneer het MJOP klaar is wordt op basis van het gedetailleerde beeld van de jaarlijkse kosten opnieuw bepaald of er maatregelen nodig zijn om kosten en dekking op de korte en middellange termijn in evenwicht te houden gelet op de gewenste kwaliteit.

Civieltechnische kunstwerken
De afgelopen 10 jaar is met groot onderhoud en vervanging de kwaliteit van de houten en betonnen bruggen sterk verbeterd. Bij een klein deel van de houten bruggen moet dit de komende jaren nog gebeuren. In 2023 vindt aan 3 bruggen groot onderhoud plaats en 1 brug (tussen de Campen en de Slagen) wordt geheel vervangen.
Jaarlijks wordt 1/3 deel van de civieltechnische kunstwerken gereinigd. Dit komt enerzijds de beeldkwaliteit ten goede, anderzijds is het belangrijk om kleine gebreken zichtbaar te maken en houtrot te voorkomen.
Elk voorjaar worden alle bruggen, tunnels en steigers geïnspecteerd door de eigen dienst. Elke 5 a 6 jaar doet een extern technisch bureau dit. Daar waar nodig wordt direct ingegrepen en overige reparaties worden hetzelfde jaar nog uitgevoerd. Bij civieltechnische kunstwerken is het van groot belang om de kwaliteit jaarlijks door middel van inspecties te monitoren en de technische staat op orde te houden.

Verhardingen
De verharding (waarvan ruim 1 miljoen m2 asfaltverharding) is nog op de gewenste beeldkwaliteit te houden waarbij minstens 80% van het areaal (van 2,9 miljoen m2) een A- of B-kwaliteit heeft.
Naar verwachting wordt er in 2023 op circa 6.000 m2 onderhoud gepleegd aan elementenverharding (met name in Houten-Noord). Op klein onderhoud aan elementenverharding worden er ca 1.000 koppeluren stratenmakers ingezet.
Wat betreft asfaltverharding worden in 2023 in ieder geval De Staart en de Kanaaldijk Oost opgepakt. Evenals in de voorgaande paar jaar is een belangrijk project het herstellen van (het rode asfalt van) fietspaden.
In totaal wordt er voor € 1.849.000 besteed aan groot onderhoud en vervanging en voor € 624.000 aan regulier onderhoud t.b.v. de asfalt- en elementenverharding in de gemeente.

Verlichting en verkeersregelinstallaties
Op dit moment is er een beperkte maar aanvaardbare achterstand in het onderhoud van de openbare verlichting. Per 1-7-2022 is er een contract voor het onderhoud en vervanging afgesloten met een voor Houten nieuw bedrijf. De insteek van het nieuwe contract is ook dat er naast het wegwerken van de onderhoudsachterstand binnen 3 jaar overal energiezuinige ledverlichting is.
Gelet op de leeftijd van de Verkeersregelautomaten (VRA’s) is volledige vervanging in de komende twee jaar gewenst. De ontwikkeling van Smart Mobility leidt tot een toenemende vraag naar extra functionaliteit (‘intelligentie’) van de verkeersregelautomaten (VRA’s). Een deel van de VRA’s wordt daarom in 2023 vervangen door “intelligente” iVRA’s.

Groen
Het beheer van grasvelden, vaste planten, bomen en bosplantsoenen bestaat voornamelijk uit regulier onderhoud (in 2023 is hiermee € 1.467.000 gemoeid). Er is wel GO+V nodig  aan bomen en een groot aantal beplantingsvakken met bosplantsoen (voor in totaal aan € 491.000). Dit laatste vooral in Houten Noord, waar de beplanting al gauw 30 jaar oud is. In de jongere wijken van Houten is het een toenemend knelpunt. Veel soorten cultuurbeplanting zijn in 30 jaar uitgegroeid en echt op. Daarnaast zijn diverse vakken overgenomen door een dominante soort. Hierdoor is een monotone situatie ontstaan met weinig biodiversiteit en een geringe beeldkwaliteit. Jaarlijks wordt rekening gehouden met ongeveer 10 vakken die omgevormd moeten worden. In totaal gaat het daarbij om 4.300 m2 per jaar.
De Beleidsnota Bomen 2017-2020 is leidend voor de beheerstrategie van het bomenbestand. Het hoofddoel is het huidige groene karakter te waarborgen en daar waar mogelijk te versterken. Zoals ook in de afgelopen jaren is gebeurd, zullen de essenlanen met een toekomstverwachting van minder dan 5 jaar vervangen worden om een grote kaalslag in de toekomst te voorkomen. Dit betreft thans circa 250 bomen per jaar.

 
Kader
De Wet Milieubeheer schrijft voor dat de gemeente over een actueel bestuurlijk vastgesteld Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) beschikt. Houten heeft een breed Water en Rioleringsplan (WRP) waarin is weergegeven hoe de gemeente haar stedelijke watertaken uitvoert. De stedelijke watertaken omvatten het grond-, oppervlakte-, hemel- en afvalwaterbeheer. Voor het bekostigen van de stedelijke watertaken heft de gemeente rioolrecht.

Op grond van de regels van het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) zijn er voor de financiële afwikkeling naast een Voorziening Egalisatie tarieven rioolheffing nog twee andere voorzieningen en één reserve nodig.

1. Voor de risicoafdekking in het stedelijke (afval)waterbeheer is de Spaarvoorziening voor
   vervanging en risicoafdekking riolering met een omvang van € 1.250.000 ingesteld. Dit is
   ongeveer 0,7% van de totale waarde van het rioleringsstelsel.
2. Voor waterbodembeheer is de Spaarvoorziening waterbodembeheer (conform BBV art. 44 1d ingesteld waarin gespaard wordt voor de kosten van baggerwerkzaamheden die planmatig om de circa 12 jaar plaatsvinden. De jaarlijkse storting in deze voorziening is vanaf 2020 € 196.000.
3. Efficiency- en aanbestedingsvoordelen worden afgewikkeld in de Bestemmingsreserve
   efficiency resultaten en aanbestedingsvoordelen. De raad beslist over de inzet van de
   middelen in deze reserve.

De periodieke herziening van het WRP is het moment waarop de raad beslist wat de werkelijke en benodigde stand van de reserves en voorzieningen moet zijn. De raad bepaalt dan ook de hoogte van de rioolheffing voor de nieuwe periode.

Stand van zaken en planning
Het rioleringsstelsel verkeert in een goede staat. Naast het reguliere beheer van het rioleringsstelsel vergt in 2022 vooral het voorkomen van waterschade en overlast door extreme buien en het baggeren van watergangen de nodige aandacht.

De belangrijke projecten in 2023 zijn:

• Vervanging van enkele grote gemalen.
• Aanpakken risicolocaties voor wateroverlast in overleg met bewoners en bedrijven (in het kader van de klimaatadaptatie).
• Uitvoering van gemeentelijke projecten om te ontstenen/vergroenen en af te koppelen.
• Stimuleren van het ontstenen en vergroenen van tuinen, het afkoppelen van verharding en de aanleg van groene daken.
• Baggeren van watergangen.

• Samen met de partners van het Netwerk Water en Klimaat werken aan klimaatadaptatie en een doelmatig en duurzaam beheer in de afvalwaterketen.

Ontwikkelingen
De komende jaren zal er op basis van een eigen lokaal Klimaatadaptatieplan een toenemende aandacht zijn voor klimaatadaptatie, wat naast het werkterrein waterbeheer ook invloed heeft op andere terreinen zoals nieuwbouw- en reconstructieprojecten.

Elk jaar in september vindt een schouw plaats van de ruim 50 kunstobjecten voor het bepalen van het benodigde klein onderhoud (één of tweejarig) en groot onderhoud. In 2022 is een classificatie-onderzoek uitgevoerd om duidelijkheid te krijgen over de invulling en omvang van de kerncollectie van de gemeente en de staat van onderhoud. Op basis van dit onderzoek is de lijst met kunstobjecten geüpdatet en tevens het meerjarenonderhoudsplan geactualiseerd. Eind 2022 wordt een plan opgesteld om- eventueel gefaseerd- vanaf 2023 planmatig groot onderhoud en vervanging uit te voeren m.b.t. zwaar beschadigde of gestolen kunstwerken.

Belangrijke ontwikkelingen
Het streven is vanaf 2023 een nieuw Integraal Huisvestingsplan Onderwijs (IHP) in werking te laten treden. Behandeling vindt plaats in november 2022. Het huisvestingsplan geeft inzicht in de visie, het beleid en de knelpunten en oplossingsrichtingen voor de onderwijshuisvestingsproblematiek in het primair, speciaal en voortgezet onderwijs. Zowel het onderwijs als de gemeente zien zich geconfronteerd met op enig moment afnemende leerlingaantallen, verouderde gebouwen alsmede verandering in wetgeving. Aspecten als duurzaamheid, multifunctionaliteit, toegankelijkheid en bereikbaarheid en inclusief onderwijs spelen een belangrijke rol.
Met het oog op de wettelijk vastgelegde gemeentelijke zorgplicht voor onderwijshuisvesting en de noodzaak van een lange termijnvisie zorgt het huisvestingsplan voor:

• een duidelijke visie en een beleidsmatig kader voor huisvesting van onderwijsvoorzieningen in de gemeente Houten;
• zicht op de beschikbare voorzieningen en de omvang van de noodzakelijke huisvestingsvoorzieningen voor onderwijs vanaf 2023.

Het huisvestingsplan besteedt aandacht aan:

• de huidige en toekomstige positie van de onderwijsinstellingen (zowel kwalitatief als kwantitatief).
• de knelpunten op korte, middellange en lange termijn.
• de uitgangspunten voor het huisvestings- en accommodatiebeleid.
• een toekomstscenario op basis van inventarisatie, knelpuntenanalyse en beleidsvoorkeuren.
• een toetsingskader voor de beoordeling van investeringsaanvragen voor onderwijs.
• financiële meerjaren-ontwikkeling van de huisvesting.

In het IHP is tevens aandacht voor de meerjarenonderhoudsplanning van de gemeentelijke onderwijsgebouwen van MFA Limes en de locaties van de schoolwoningen Merantihout en Plantagepolder.

Stand van zaken
Het IHP treedt vanaf 2023 in werking.

Planning
Vaststelling november 2022

In 2015 is tot en met 2025 door de raad het meerjarenonderhoudsprogramma (MJOP) voor alle gemeentelijke gebouwen vastgesteld. Daarin is vastgelegd dat de gebouwen op onderhoud conditieniveau 3 worden gehouden. Met de beschikbare financiële middelen kunnen alle gemeentelijke gebouwen op het afgesproken conditieniveau 3 worden gehouden, dit geldt ook voor de jaren hierna. Om dit te bereiken wordt elk jaar het onderhoudsprogramma geactualiseerd en aangepast om deze doelstelling vast te houden. Conditieniveau 3 staat voor schoon, heel en veilig. Dit niveau wordt gehandhaafd zolang er huurders en/of gebruikers in de gebouwen aanwezig zijn. Gemeentelijk vastgoed kent vele verschillende verschijningsvormen, van brandweerposten tot volkstuincomplexen en van kerktorens tot bibliotheek. Het gehele areaal bestaat in 2023 in totaal uit een kleine 100 objecten en/of verhuurbare eenheden. Gemeente Houten gaat haar objecten vanaf 2023 onderverdelen in zes domeincategorieën verdeeld naar de aard van het gebruik, zodat in 2023 e.v. nog beter op kwaliteit en sociaal-maatschappelijk rendement gestuurd kan worden. Voor elke gebouwcategorie, met uitzondering van het primair onderwijs, blijft conditieniveau 3 conform NEN2767 uitgangspunt.

       
Gemeentelijk vastgoed onderverdeeld naar categorie

Voor het primair onderwijs verzorgt gemeentelijk vastgoed het klein dagelijks onderhoud zoals is vastgelegd in de wet op het primair onderwijs. De financiële effecten om de overige gebouwen op het gewenste kwaliteitsniveau te behouden zijn in de meerjarenbegroting 2023 opgenomen. In deze begroting staan, behalve het reguliere technisch beheer en onderhoud, ook eenvoudig te realiseren (ver)duurzaamheidsingrepen opgenomen, zoals in gemeentelijke sportaccommodaties en gymzalen. Er is in 2020 in kaart gebracht waar het waterverbruik van douchevoorzieningen -zonder aan comfort in te leveren- verlaagd kan worden met behulp elektronische regelingen en waterbesparende douchekoppen. Daar waar mogelijk worden ook lichtschakelaars vervangen voor bewegingssensoren en wordt tl-verlichting omgebouwd en vervangen voor led-verlichting. Voor de vervanging van (gasgestookte) klimaatinstallaties in 2023 wordt uitgegaan van natuurlijke vervangingsmomenten, ofwel einde technische levensduur. Op het moment van vervangen wordt ook gekeken naar de restant levensverwachting van het gebouw. Vervolgens wordt er ook gekeken of aanvullende bouwkundige aanpassingen nodig zijn om het gebouw klimaat- en/of energie neutraal te maken. De bekostiging is onderdeel van het meerjarenonderhoudsprogramma. Op gebouwen, waarvan de gemeente eigenaar is en waarvan bekend is dat de levensverwachting langer is dan 10 jaar, worden -ook in 2023- zoveel mogelijk zonnepanelen geplaatst. Deze aantallen zijn echter afhankelijk van wat de hoofdconstructie kan dragen. Dit is van belang om gelijke tred te houden met het gemeentelijke duurzaamheidsprogramma, het programma Duurzaamheid & Energietransitie.

Belangrijke ontwikkelingen
Ook in 2023 zullen naast het groot en klein onderhoud de gemeentelijke gebouwen verder worden verduurzaamd. Verder zal gemeentelijk vastgoed door het categoriseren van het areaal in 2023/2024 nog beter in staat zijn om de financieel/sociaal-maatschappelijke prestaties van het vastgoed in kaart te brengen. Daarnaast is VID betrokken bij het (tijdelijk) huisvesten van vluchtelingen uit Oekraïne.

Stand van zaken
De gemeentelijke gebouwen verkeren in de afgesproken conditiescore 3, aan deze lijn wordt vastgehouden tot ook na 2023. Gezien de actuele prijsstijgingen ligt hier een grote uitdaging om aan deze kwaliteitseis te blijven voldoen.

Planning
Het meerjarenonderhoudsprogramma gemeentelijke gebouwen wordt 4e kwartaal 2022 opnieuw geactualiseerd voor de periode 2023-2025.